Klaagverslaafd

Klagen op zich is een gezonde uiting van ongenoegen en vaak schept het een band als je bij iemand je ei kwijt kunt. Maar als het een gewoonte wordt…

“Tja ach,” zegt de boekhoudster tijdens de koffiepauze, “het is ook altijd hetzelfde.” Ze steekt een sigaret op. De kersverse collega kijkt haar ondertussen afwachtend aan. De andere collega’s reageren niet. Die weten allang dat er nu klagerige monoloog komt, over iets onbenulligs dat ze al eerder hebben moeten aanhoren. Haar ‘totaal ongeschikte accountmanager waar zij de dupe van is’ komt weer ‘s aan bod. Om betrokkenheid bij haar toehoorder te scheppen, bezigt ze in elke zin heftigheden als ‘altijd ik’, ‘vreselijk’, ‘totaal stijlloos’. Slechts beleefd meeknikkend realiseert de nieuweling zich dat dit verlammende ritueel zich dagelijks zal herhalen totdat hij onbeleefd genoeg durft te zijn haar te negeren. Of totdat zij een nieuw slachtoffer ontmoet. Terwijl hij dit bedenkt, ratelt de monotone stem rustig door. Andere collega’s zijn allang weer aan het werk.

Een indirecte roep om aandacht
De ‘chronische klager’ klaagt uit gewoonte. Het is een normale en dagelijkse manier van communiceren geworden, waarin vooral de beperkingen en fouten van anderen, de maatschappij of zichzelf ritueel worden bezongen. Het doel is niet een oplossing vinden voor de bron van het geklaag, maar indirect aandacht krijgen voor het ‘onrecht’ wat de klager is aangedaan. Een notoire ex-klager: “De meeste adviezen van toehoorders sloeg ik keer op keer in de wind en om mijn verhaal te blijven doen zocht ik steeds weer frisse slachtoffers. Het ging me echt om aandacht.” Veel klagers zijn sociale dieren en weten hoe ze in korte tijd een persoonlijke band kunnen creëren. Bij nader inzien is die band erg oppervlakkig en zal het geen lang leven beschoren zijn. Omdat chronisch klagen een onbewust en automatisch proces is hebben deze klagers vaak niet door wat het verlammende effect van hun monoloog op toehoorders is. Energiezuigers worden ze ook genoemd. Als toehoorders hen vermijden of veroordelend toespreken is de kans groot dat de toehoorders zelf het subject van de volgende klaagzang worden. Deze ongelukkige verslaving naar aandacht creëert een vicieuze cirkel waarin echte problemen onopgelost blijven en alleen klagen nog wat ontsnapping lijkt te bieden uit de ellende.

Klaag en de zegeningen des levens zullen aan u voorbij gaan
Is klagen dan echt all bad. Natuurlijk niet. Af en toe de frustratie van je af klagen voordat je weer doorgaat tot de orde van de dag is heel gezond. Dat is iets anders.
Het grote probleem van de klaagjunk zit hem erin dat zijn klagen automatisch en onbewust is. Hij is zich niet bewust dat het hem eigenlijk niet om de inhoud van zijn klacht te doen is, maar dat hij op een niet-rechtstreekse manier aan de toehoorder vraagt om aandacht voor hem te hebben. Net zoals een niet-klager een ander op de man af vraagt om samen iets leuks te doen, zo begint de klager een meelijwekkend verhaal. Klagen is een gebrekkige en onbewuste poging om intimiteit en diepgang met anderen te creëren. Een poging die natuurlijk averechts werkt. Want mensen die betere dingen te doen hebben dan luisteren naar een monoloog zullen steeds vaker met een boogje om je heen lopen. Erg goed dus om iets aan het geklaag te doen.

Meestal is dit pijnlijke inzicht alleen al genoeg. Een ex-klaagverslaafde over haar omslagpunt: “Mijn vriend, die helemaal doldwaas werd van mijn geklaag, vroeg me een keer totaal wanhopig: ‘Wat zou je met al die extra vrije tijd doen als je niet meer zou klagen? Wie ben je dan?’ Ik viel helemaal stil, kon hem gewoon geen antwoord geven. Zijn vraag liet me niet meer los en ik begon langzaam weer na te denken over oude wensen en dromen. Uiteindelijk heb ik een stappenplan gemaakt om weer verantwoordelijkheid over mijn leven te nemen en die dromen ook echt te realiseren. Nu heb ik geen tijd meer om te klagen.”

Stoppen met klagen
Hoewel zo’n realisatie als hierboven genoeg zou kunnen zijn om chronisch geklaag te beperken, is er in de praktijk meestal meer nodig. Want hoe breek je met zo’n diep ingesleten verslavende gewoonte? Het antwoord is waarschijnlijk makkelijker dan de uitvoering: door heel bewust niet meer te klagen en er nieuwe gewoontes voor in de plaats te zetten. Een soort afkickprogramma dus. Het komt er in het kort op neer dat je je aan een streng klaagdieet houdt en in de tussentijd aan een stappenplan werkt om weer constructief met je klachten om te gaan en op een andere manier aansluiting met anderen te zoeken. Je belangrijkste klachten herformuleer je tot wensen zodat het aantrekkelijk en makkelijker wordt er iets aan te doen. En omdat je niet meer mag klagen wordt je gedwongen op meer directe manier aandacht te vragen en te communiceren met de mensen om je heen.

Misschien realiseer jij je na lezen van dit artikel ook dat het tijd wordt om oude dromen te realiseren en meer bevredigende relaties met de mensen om je heen te onderhouden. In dat geval is onderstaand klaagdieet misschien wat voor je.
Of heb je nog iets beters te doen?

Het klaagdieet: klaagvrij in 5 stappen:

1. Beloof jezelf dat je in ieder geval tien dagen niet meer zult klagen.

2. Op momenten dat je klaagdrang echt groot is schrijf je dat op in een klaagboekje. Schrijf daarin kort je klacht op en ga vervolgens zonder er te lang stil bij te staan door tot de orde van de dag.

3. Op de laatste dag probeer je zicht op de bron van je geklaag te krijgen. Maak een klachten-topvijf van je belangrijkste klachten en geef een cijfer voor je motivatie er iets aan te doen.

4. Herformuleer die klachten waar je wat aan wilt doen in concrete en haalbare wensen. (In plaats van: ‘ik vind mezelf te dik’, zeg je: ‘ik wil graag een gewicht hebben van 65 kilo of minder’.) Beantwoord bij elke wens ook de volgende vragen: op welke manieren kun je dit doel behalen? Welke daarvan is het meest efficiënt? Wat is een reële tijdschatting?

5. Doe het!

Blog door Marcelino Lopez